اهداف ترکیبی سیاست خارجی ترکیه در عراق؛ استفاده آنکارا از کارت آب علیه بغداد- بخش پایانی
تاریخ انتشار: ۲۷ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۴۸۸۵۵۹
موضوع اتصال عراق به مدیترانه و پروژه جاده توسعه، برای اردوغان بسیار مهم است. این پروژه عظیم با سرمایه گذاری ۱۷ میلیارد دلاری در دستور کار عراق است و آنکارا می خواهد از این کیک، سهم بزرگی بردارد. - اخبار بین الملل -
به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، در بخش پیشین این مطلب، مهمترین اهداف سیاسی و اقتصادی ترکیه در عراق مورد توجه قرار گرفت.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
در ادامه، به برخی از چالش های مهم ترکیه در عراق می پردازیم و به این اشاره می کنیم که روابط متفاوت ترکیه با دو حزب مهم اقلیم کردستان عراق، چه پیامدهای خاصی داشته است.
بهره برداری ترکیه از موضوع مبارزه با پ.ک.ک
در چهل سال گذشته، فعالیت مسلحانه گروه تروریستی پ.ک.ک علیه ترکیه، یکی از مهمترین چالش های امنیتی آنکارا بوده است. با این حال، این فقط ترکیه نیست که از اقدامات تروریستی پ.ک.ک متضرر شده و عراق و ایران نیز به خاطر حضور سرکردگان این گروه در کوهستان قندیل و بسیاری از مناطق دیگر شمال عراق، متحمل مشکلات بزرگی شده اند.
واقعیت ان است که ترکیه برای حمله به پ.ک.ک، ملاحظات امنیتی دقیقی ندارد و در استفاده از پهپاد، بمباران هوایی، حملات توپخانه ای و ترتیب دادن سوءقصدهای خیابانی به منظور از پا درآوردن فرماندهان پ.ک.ک، به حفظ امنیت خود عراق و مناطق شهری و روستایی اقلیم کردستان، توجه خاصی ندارد. علاوه بر این، استقرار نظامیان ترکیه ای در عراق و بی اعتنایی مقامات آنکارا به تمامیت ارضی عراق، خشم سران سیاسی و مردم این کشور را به دنبال آورده است.
ترکیه با دو حزب قدرتمند اقلیم کردستان روابط متفاوتی دارد. حزب دموکرات کردستان یا پارتی به رهبری بارزانی، عملاً به شریک سیاسی و تجاری ترکیه تبدیل شده و روابط نزدیکی با آنکارا دارد. اما حزب اتحادیه میهنی به رهبری خانواده طالبانی، به خاطر روابط نزدیکی که با پ.ک.ک دارد، مورد خشم مقامات ترکیه قرار گرفته است. هواپیماهای مسافربری بین اربیل و چندین شهر ترکیه مداوماً در حال آمد و رفت هستند اما پرواز به سلیمانیه چندین بار متوقف شده است.
روابط ترکیه با اتحادیه میهنی کردستان (PUK) مستقر در سلیمانیه در شمال شرقی عراق مدت‌ها متشنج بوده است. به ویژه پس از حمله هواپیمای بدون سرنشین ترکیه در آوریل 2023 در نزدیکی فرودگاه سلیمانیه، کاروان رهبران نظامی و شخصیت های کلیدی نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) را هدف قرار داد، اختلاف بین ترکیه و پسران جلال طالبانی عمیق تر شد و موتلو توجا معاون سرویس اطلاعات ملی ترکیه در تلاشی آشکار برای هموار کردن اوضاع با اتحادیه میهنی کردستان، از سلیمانیه بازدید کرد.
سیروان محمد، رئیس اتاق بازرگانی و صنعت سلیمانیه گفته است: «ممنوعیت پروازهای ترکیه بر تجارت و گردشگری تأثیر منفی دارد. صادرات ترکیه به اقلیم کردستان و عراق در 7 ماهه نخست سال 2022 نسبت به سال قبل 30 درصد افزایش یافت و به 7 میلیارد و 364 میلیون دلار رسید. اما در این میان، سلیمانیه جای چندانی نداشته است. ما از سال 1991 با ترکیه روابط تجاری و اقتصادی متقابل داریم و ده ها برند ترکیه در شهرهای عراق نمایندگی دارند، ولی چالش هایی هم داریم. مثلاً ترکیه در سال جاری ممنوعیت پرواز به سلیمانیه را که از 3 آوریل آغاز شده بود تا 3 ژانویه 2024 تمدید کرد. این در حالی است که سلیمانیه سال ها با استان های دیاربکر، ماردین و سایر استان های منطقه روابط تجاری داشته است. قبل از اینکه ترکیه ممنوعیت پرواز سلیمانیه را اعمال کند، هیئت های ما رفت و آمد می کردند. این ممنوعیت بر هر دو طرف تأثیر منفی داشت. نه تنها بر تجارت بلکه بر گردشگری نیز تأثیر می گذارد. البته علاوه بر ممنوعیت پرواز، مسائلی مانند سیاست های آبی ترکیه در قبال عراق، موضوع ویزا و سهولت ترانزیت بر تجارت بین دو طرف تاثیر منفی داشته است».
آب، کارت فشار ترکیه علیه عراق
بیش از 70 سال است که مشکل آب بین ترکیه و عراق وجود دارد و دولت آنکارا در این مدت نزدیک به 20 سد ساخته که اختلاف آبی را به سطوح وسیعی رسانده و آن را عمیق تر کرده است. پیداست که ترکیه قصد دارد از موضوع آب به عنوان کارت فشار علیه عراق استفاده کند. قبلاً رودخانه‌های دجله و فرات 90 درصد آب مورد نیاز عراق را تامین می‌کردند، اما اکنون این کشور در چنگال خشکسالی است. در حال حاضر میزان سطح زیر کشت مزارع گندم و جو در عراق از 11 میلیون به 7 میلیون هکتار کاهش یافته است و آمارها حاکی از آن است که 12 هزار خانواده به دلیل خشکسالی از استان های جنوبی عراق مهاجرت کردند. در جریان سفر سودانی به ترکیه در ماه مارس، اردوغان اعلام کرد که مقدار بیشتری از آب دجله را آزاد خواهند کرد، اما این وعده ها عملی نشد.
جاده یک طرفه سود اقتصادی برای ترکیه
افزایش حجم معاملات با عراق، برای ترکیه اهمیت بالایی دارد. حجم تجارت بین ترکیه و عراق در سال 2022 میلادی 15 میلیارد دلار بوده است. البته این آمار، در واقع صادرات ترکیه به عراق است و تراز همواره به نفع آنکارا است. چرا که عراق به غیر از نفت چیزی به ترکیه نمی فروشد که تجارت دوطرفه محسوب شود.
علاوه بر این، موضوع اتصال عراق به مدیترانه و پروژه جاده توسعه، برای اردوغان بسیار مهم است. این پروژه عظیم با سرمایه گذاری 17 میلیارد دلاری در دستور کار عراق است و آنکارا می خواهد از این کیک، سهم بزرگی بردارد. به همین خاطر، اردوغان بی تعارف، در تماس تلفنی خود با سودانی در 14 ژوئیه از او خواسته که بیشترین امتیازات را به پیمانکاران ترکیه بدهد.
ترکیه در پرونده صادرات غیرقانونی نفت عراق نیز با چالش حقوقی جدی مواجه شده است. دادگاه پاریس، ترکیه را در شکایت عراق در خصوص صادرات نفت ناعادلانه محکوم کرد و این کشور را به غرامت 1.7 میلیارد دلاری و همچنین توقف صادرات نفت محکوم کرد. این در حالی است که قیمت نفت و بنزین در ترکیه به شدت بالا رفته و بخش مهمی از بحران اقتصادی ترکیه ریشه در همین موضوع دارد.
در یکی از گزارش های موسسه انستیتوی واشنگتن به این اشاره شده که گروه های قدرتمندی همچون کتائب حزب الله، عصائب اهل الحق، کتائب سید الشهداء، جنبش بابل و شبه نظامیان شباک، نگرشی منفی به اقدامات ترکیه در عراق دارند و پافشاری آنان مبنی بر ضرورت خروج ترکیه از عراق، یکی از دغدغه های مهم آنکارا است.
در عین حال، حضور نیروهای ترکیه در اثر حملات پراکنده به پایگاه ها، از جمله در پایگاه زلیکان در شمال شرقی موصل و کنسولگری ترکیه در مرکز موصل، به طور قابل توجهی تضعیف شده است. ترکیه همچنین در سنجار و در میان کردهای ایزدی نیز با دغدغه مرزی مهمی به نام فعالیت یگان های مقاومت سنجار (YBŞ) روبرو است. هاکان فیدان همچنین ناچار است حفظ موازنه بین گروه های سنی عراق را نیز در نظر بگیرد. روابط گسترده فیدان با برادران نجیفی در موصل، خاندان جبوری، خمیس الخنجر و محمد الحلبوسی و استفاده از کرات ترکمان ها، از کلیدهای مهم آنکارا برای مدیریت منافع و مداخله در سیاست های عراق است.
در پایان باید گفت، ترکیه امیدوار است تا با پیش بردن اهداف ترکیبی خود در عراق، به امتیازات طلایی ویژه ای دست پیدا کند اما شواهد نشان می دهد که تراز منافع در روابط آنکارا – بغداد، بیشتر به نفع دولت اردوغان است و ترکیه هنوز هم به مسائل و موضوعات بنیادین و مهمی همچون حاکمیت سیاسی و تمامیت ارضی عراق، به شکل جدی احترام نمی گذارد و این موضوع می تواند یکی از چالش های مهم مسیر رابطه باشد.
انتهای پیام/
منبع: تسنیم
کلیدواژه: اخبار عراق ترکیه اخبار عراق ترکیه ممنوعیت پرواز اقلیم کردستان ترکیه در عراق
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۴۸۸۵۵۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
افشاگری‌ها علیه قالیباف؛ از اهداف کوتاه مدت تا برنامه ریزی بلندمدت
اگر طیف مخالف قالیباف این روزها هزینه زیادی برای زدن او می‌کند، برای «شفافیت» و این دست مسائل نیست؛ بلکه به دنبال اهدافی کوتاه مدت و بلند مدت هستند.
به گزارش خبرآنلاین، چند روز مانده به دور دوم انتخابات مجلس دوازدهم حملات و افشاگری‌های جدیدی درباره محمدباقر قالیباف در حال انجام است؛ خودش، همسرش، فرزندانش و البته مشاورانش و دستگاه‌های منتسب به او؛ همگی هدف این افشاگری‌ها یا حملات هستند و در همه موارد پای قالیباف هم وسط است.
محمدباقر قالیباف در بازه زمانی نیمه دوم سال گذشته تا روزهای منتهی به دور اول انتخابات مجلس دوازدهم، تحت حملاتی از همین دست بود؛ اما آنچه سوال برانگیز شده این موضوع است که مواد اولیه و خام افشاگری‌ها چه اندازه کثرت دارند که دو دور انتخابات را پوشش داده‌اند! البته اینها غیر از موضوعات افشا شده در دوران ریاست بر مجلس و قبل‌تر در جریان دو دور انتخابات ریاست‌جمهوری است که درباره او منتشر شده بودند.
افشاگری‌ها درباره قالیباف و اطرافیانش به دو صورت انجام می‌شود؛ نخست توسط چهره‌های سیاسی و دوم توسط حساب‌های توییتری در فضای مجازی. هدف هم قاعدتا در کوتاه مدت، جلوگیری از ریاست قالیباف بر مجلس دوازدهم است که احتمالا طیف جبهه پایداری و تندروها بیشترین سهم را خواهند داشت.
بخش اول چگونه کار می‌کند؟یک شکل از افشاگری ها، توسط برخی نمایندگان مجلس یا چهره‌های سیاسی است که صورت می‌گیرد؛ آنها در قالب توییت و مصاحبه مواردی را بیان می‌کنند. آن‌هایی که در این بخش از سناریو نقش‌آفرینی می‌کنند، بیشتر عملکرد مدیریتی و سیاسی قالیباف را زیر سوال می‌برند و از بابت چهره‌های نزدیک به او مانند مشاورانش سخن به میان می‌آورند.
به عبارت دیگر آنکه این دسته از افراد سعی می‌کنند به روایت خودشان، بر اساس قاعده بازی‌های سیاسی رفتار کنند و وارد مسائل خانوادگی نشوند. از سوی دیگر، بستری که این افراد بر آن اقدام به بیان سخنانشان یا به عبارت بهتر افشاگری‌هایشان می‌کنند، معمولا سایت‌ها و خبرگزاری‌هایی هستند که موضع‌گیری‌هایی علیه قالیباف دارند.
مثلا روز گذشته، بیژن نوباوه‌وطن نماینده مجلس یازدهم و از منتقدان قالیباف، با خبرگزاری دولت یعنی ایرنا گفت‌وگو کرده است. این گفت‌وگو واجد هر دو شرط بود؛ یک چهره سیاسی منتقد رئیس مجلس با خبرگزاری دولت که زاویه‌ای جدی با مجلس و بخصوص قالیباف دارد، سخن گفته است. او در این گفت‌وگو تاکید کرده «در بسیاری از مواقع می‌بینیم دست‌هایی بیش از مطالبات نمایندگان در کار است یعنی افرادی که نمی‌خواهم اسم ببرم مشخصا در بودجه دخالت می‌کنند».
او در بخش دیگری مستقیما مشاوران قالیباف را هدف قرار داده و در انتقاد از آنها گفته «مشاوران رئیس مجلس هر بودجه‌ای را بررسی می‌کنند نمی‌دانم این موضوع قانونی است یانه؟ می‌آیند و می‌روند و اینقدر طول می‌دهند که نماینده به چیزی رأی می‌دهد که نمی‌خواهد. اینجا قدرت و اختیار نماینده است که سلب می‌شود و این خطر است.»
نوباوه‌وطن که به تفکرات جبهه پایداری مشهور است، این بار به مشاوران قالیباف اتهام زده است: «گاهی افرادی که به عنوان مشاور در مجلس دائما رفت وآمد می‌کنند و در میان نمایندگان می‌نشینند و اینها تصمیم‌سازی و فکرسازی و رای‌سازی می‌کنند. یک نفر را می‌خواهی رای بدهی اینها هستند که می‌گویند به چه کسی رای بدهند و به چه کسی رای ندهند. قول می‌دهند که فلان کار را برای شما می‌کنیم فلان وام را می‌دهیم در حوزه انتخابیه‌تان فلان کار را می‌کنیم.»
نوباوه بخش دیگری از سخنانش را در راستای خط خبری چند روز اخیر خبرگزاری دولت بیان کرده است؛ یعنی فشار و حمله به مرکز پژوهش‌های مجلس بابت انتشار گزارش‌هایی بر خلاف میل دولتی‌ها. او گفته «بعضی از کارمندان مرکز پژوهش‌ها هنگام بررسی بعضی از طرح‌ها و یا لوایح، اعمال نفوذهای فردی و سیاسی می‌کردند و جریان خاصی را آنجا مشاهده کردیم به خصوص در مورد ساماندهی طرح فضای مجازی که صددرصد از طریق رسانه‌ها مستقیم از طریق فضای مجازی و اینترنت پخش می‌شد ما شاهد بودیم قبل از اینکه حتی مصوباتش بخواهد به تصویب برسد و یا رای‌گیری صورت بگیرد در فضای مجازی از طریق مرکز پژوهش‌ها منتشر می‌شد.»
خبرگزاری ایرنا در هفته‌های اخیر به صورت مسلسل‌وار اقدام به انتشار مصاحبه‌هایی کرده که مشخصا مرکز پژوهش‌های مجلس را زیر ضرب برده است. مصاحبه‌های ایرنا با نمایندگانی بود که منتقد عملکرد قالیباف از یک سو و از سوی دیگر حامی
بخش دوم چگونه عمل می‌کند؟بخش دوم سناریویی که این روزها در ارتباط با قالیباف در حال اجراست، افشاگری درباره خانواده‌اش است. برخی اکانت‌های توییتری که بعضا هم بدون نام و نشان واقعی هستند، اقدام به انتشار مدارکی درباره فرزندان قالیباف می‌کنند؛ مدارکی درباره تحصیل اسحاق قالیباف در استرالیا و مراودات مالی دو پسر قالیباف (اسحاق و الیاس) و همچنین همسر رئیس مجلس.
از قرار معلوم مدارک منتشره در دسترس این طیف منتقد این روزهای قالیباف بوده است؛ البته منظور نه منتشرکنندگان، که آن‌هایی منظورند که این مدارک را در اختیار منتشرکنندگان قرار داده‌اند. به عبارت دیگر، آنها این مدارک را در کشوهایشان نگه داشته بودند تا در موعد مقرر و زمانی که لازم است قالیباف زیر ضرب افکار عمومی برود، منتشر کنند.
یعنی آنها مشغول استفاده ابزاری از قالیباف بوده‌اند و حالا که پاجوش‌هایشان در حال رشد است، دیگر انگار نیازی به حضور قالیباف لااقل در صندلی ریاست ندارند. از همین رو افشاگری، پشت افشاگری درباره قالیباف در حال انجام است.
هرچند برخی معتقدند که مسائل خانوادگی نباید وارد دعواهای سیاسی شود، اما این نکته قابل چشم‌پوشی نیست که افرادی نظیر قالیباف و دیگر چهره‌های تصمیم‌گیر، که شب و روز بر شعارهایشان پافشاری می‌کنند، آیا توانسته‌اند این شعارها را در خانواده خود نیز جاری و ساری کنند یا خیر؟ آیا توانسته‌اند فرزندان خود را متقاعد کنند تا بر اساس سبک زندگی‌ای که خودشان مبلغ آن هستند، زندگی کنند؟ قاعدتا با افشای سفرها و مخارج و سبک زندگی فرزندان قالیباف، او زیر ضرب شدیدی قرار گرفته است اما همچنان همان شعارها را فریاد می‌زند.
اهداف چند لایه از افشاگریهاقاعدتا با بررسی و کنار هم قرار دادن ردپاهای موجود در این اقدامات علیه قالیباف، آن طیف سیاسی که مشغول زدن رئیس مجلس است، مشخص می‌شود. آنها اهدافی چند لایه داشته و دارند که تا الان به توفیقی نسبی دست پیدا کرده‌اند.
نخست‌عدم راهیابی قالیباف به مجلس بود که البته هدفی بلند پروازانه بود و آنها تمرکزشان را بیشتر بر روی راهیابی یک قالیباف ضعیف شده به مجلس گذاشته بودند. آنها به این هدف نخستشان دست پیدا کردند و قالیباف که نفر اول رای‌گیری ۱۳۹۸ بود، پایین‌تر از محمود نبویان، حمید رسایی و امیرحسین ثابتی قرار گرفت؛ البته که همه اینها به لطف پایین‌ترین مشارکت در انتخابات مجلس در تاریخ جمهوری اسلامی است.
دومین هدف، پایین کشیدن قالیباف از صندلی ریاست است که آنها در این برهه زمانی تا زمان انتخابات هیات رئیسه مجلس جدید بر آن تمرکز دارند؛ اگر موفق شوند که قالیباف را از کرسی ریاست به زیر بکشند، عملا توانسته‌اند که او را از حیض انتفاع در سیاست ساقط کنند. چرا که در این صورت، هدف سوم‌شان که خنثی‌شدن توان سیاسی قالیباف برای انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۴ و رقابت با ابراهیم رئیسی است، عملا به صورت اتوماتیک کسب می‌شود.
بنا بر این اگر طیف مخالف قالیباف این روزها هزینه زیادی برای زدن او می‌کند، برای «شفافیت» و این دست مسائل نیست؛ بلکه به دنبال اهدافی کوتاه مدت و بلند مدت هستند؛ کوتاه مدت؛ نشستن قالیباف بر صندلی نمایندگی در صحن و نه هیات رئیسه و بلند مدت، قالیباف‌زدایی از سیاست وعدم توانایی سیاسی‌اش برای ریاست‌جمهوری ۱۴۰۴.
رضا زرندی رییس کل دادگستری استان خراسان رضوی شد